KOŚCIÓŁ POD WEZWANIEM ŚWIĘTEGO JÓZEFA


Pierwsza informacja o istnieniu w Chocianowie kaplicy zwanej kaplicą Dornheimów ( bracia Krzysztof i Mikołaj von Dornheim byli właścicielami dóbr chocianowskich w latach 1444 - 1507 ) pochodzi z z 1478 roku. Była to prawdopodobnie niewielka świątynia należąca do parafii Trzebnice. Kaplica została przejęta przez ewangelików w 1524 roku. W roku 1595 na miejscu kaplicy, został wybudowany murowany kościół. Na wyposażeniu kościoła znajduje się do dzisiaj kamienna chrzcielnica ufundowana przez Jakuba Schönaicha w 1585 r. a zatem pochodząca prawdopodobnie jeszcze z kaplicy Dornheimów.

Wojna trzydziestoletnia ( 1618 - 1648 ) spowodowała nieobliczalne straty materialne jak również śmierć tysięcy ludzi. W październiku 1633 roku Chocianów został spalony a wcześniej doszczętnie obrabowany przez wojska armii cesarskiej Albrechta Wallensteina. Miejscowość przestała istnieć na 17 lat. Dopiero w 1650 roku rozpoczęto odbudowę w tym również kościoła. Wizytatorzy kościelni z Legnicy w 1655 roku stwierdzili iż "ówczesny kościół był murowany, podobnie jak zakrystia i ładna wieża z dwoma dzwonami i zegarem. Dach wieży pokryty gontem, kościół pokryty nowymi dachówkami. Wewnątrz kościoła znajdowała się stara ambona, ładny ołtarz i kamienna chrzcielnica z 1585 r. Cmentarz wokół kościoła nie był ogrodzony". Z kolejnej wizytacji tym razem przeprowadzonej w listopadzie 1674 r. możemy się dowiedzieć, że: "wieża posiada trzy dzwony z których jeden jest pęknięty. Dach wieży pokryty dachówką. Cmentarz wokół kościoła został ogrodzony.

W 1702 roku wieża została podwyższona a jej szczyt zwieńczono nową kopułą. Pracami kierował Christoph Kugler z Rokitek. Remont kosztował 283 talary i 8 srebrnych groszy.

Melchior Gottlob von Redern właściciel chocianowskiej rezydencji przeprowadził około 1730 roku przebudowę kościoła , remont plebani i założył nowy cmentarz ( obecnie już nieistniejący ) przy ul Fabrycznej - zamknięty został cmentarz wokół kościoła. Kościół został wówczas wyposażony w lożę przeznaczoną do prywatnego użytku przez fundatora.

Niestety w niedługim czasie ogromna wichura, która przeszła nad Chocianowem w nocy 7 lutego 1734 roku mocno nadwyrężyła kopułę wieży. Mistrz budowlany Dawid Weydelhofer za kwotę 50 talarów naprawił wieżę. Jednak największe zniszczenie miało dopiero nastąpić. 30. października 1746 r. w okolicach obecnego kościoła przy ul. Głogowskiej wybuchł wielki pożar. Spłonęła większa część zabudowy miasta wraz z kościołem i budynkiem szkoły. W lutym 1747 r. ruszyła odbudowa kościoła, którą prowadził mistrz budowlany Liebelt z Legnicy. Pozostająca w ruinie wieża bez dzwonów i zegara została odbudowana dopiero w 1766 r. Pracami kierował Kasper Mohrengerger z Goliszowa.

W 1767 roku przy drodze do Lubina w specjalnie urządzonej giserni we młynie ( obecnie kwiaciarnia "na górce" przy ul. Trzebnickiej) odlano dwa nowe dzwony. Obecnie na wieży jest tylko jeden dzwon, który został ufundowany przez Joanna Gescheidta właśnie w 1767 r. czyli jest to jeden z dwóch odlanych wówczas dzwonów. Z napisu umieszczonego na dzwonie wynika, że dzwon metaforycznie "przepłynął" przez ogień pożarów, które tak bardzo zniszczyły nasze miasto. Dzwon prezentuje się wspaniale a zielonkawa patyna dodaje mu tajemniczości.

W 1771 r. wieża otrzymała nowy zegar natomiast w 1776 r. zakończono wyposażenie wnętrz kościoła.

W 1814 r. chocianowski stolarz Trogisch - późniejszy burmistrz naszego miasta - wykonał nowy ołtarz i kazalnicę.

Istniejący do dzisiaj mechanizm zegarowy został wykonany w 1880 roku w ówczesnym Silbergu - obecnie Srebrna Góra na Dolnym Śląsku - przez znaną fabrykę zegarów Eppner & Co.

Kolejna duża przebudowa została przeprowadzona w latach 1895 - 1896. Powiększono okna i zmieniono ukształtowanie empor; przeniesiono ołtarz na ścianę wschodnią oraz powiększono organy - firma Schlag und Sine ze Świdnicy. Wystawiono dobudówkę od strony południowej kosztem zlikwidowanej dotychczasowej kaplicy grobowej oraz wewnętrznej zakrystii.

W 1926 r. na podstawie projektu architekta Graua z Wrocławia dokonano przebudowy kościoła w duchu neobaroku. Rozbudowano wówczas kruchty w dwa boczne skrzydła z trójkątnymi wolutowymi szczytami, powiększono okna w wieży oraz scalono całość poprzez system imitujący podziały architektoniczne płycin w tynku. Zawieszono również nowy dzwon z napędem elektrycznym.

Po II wojnie światowej kościół został przejęty przez katolików w 1947 roku. Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych wykonano konieczne prace adaptacyjne. W 1958 roku odmalowano wnętrze kościoła za kwotę 60 tysięcy zł. W głównym ołtarzu umieszczono obraz Św. Józefa autorstwa p. Molgi z Twardogóry. Obraz ten w późniejszym czasie został zastąpiony obrazem Matki Bożej Częstochowskiej.

Organy kościelne zostały poddane renowacji w 1959 r. Naprawa polegała na m.in. wymianie wszystkich mieszków, doprowadzenie przewodów powietrznych, uruchomienie załączników, wyłączników, wzmacniacza pedałowego oraz zestrojenie całości. Jednakże w 1966 roku okazało się, że instrument wymaga ponownej, tym razem gruntownej naprawy. Dokonał tego organmistrz Józef Ludwig z Bytomia. Prace trwały z przerwami aż 2 lata ponieważ niektóre części były dorabiane w firmach: Szamockiego w Warszawie i Leszczyńskiego Bydgoszczy.

W latach 1959 - 1961 przeprowadzono remont pokrycia dachowego oraz tynków zewnętrznych.

Kolejna ważna zmiana wnętrza kościoła została dokonana w 1968 roku. Podczas prac remontowych usunięte zostały górne empory.

Największa przebudowa wnętrza kościoła przeprowadzona została w latach 1973 - 1976. Przede wszystkim usunięto wszystkie pozostałe empory oraz stare ławki. Wymieniono strop, zbudowano zakrystię dla ministrantów. Wykonano nową elewację. Kościół został podłączony do sieci kanalizacyjnej.

W 1983 roku wymieniono strop, wzmocniono więźbę dachową oraz przełożono dach. Przedłużono nawę kościelną kosztem zmniejszenia prezbiterium, przebudowano chór, powiększono zakrystię kosztem nieczynnej kotłowni.

W 1985 roku cały kościół został pomalowany przez E. Kabierza z Wrocławia i A. Łukosza z Kudowy Zdroju; artyści malarze ozdobili kościół ornamentami roślinnymi.

11 kwietnia 1988 r. rozpoczęto rozbiórkę głównego ołtarza, który został przeznaczony do kościoła w Nowej Kuźni, gdzie znajduje się do chwili obecnej. W tymże samym roku wykonano nowy ołtarz - wyrzeźbiona w drewnie postać św. Józefa.

W 1989 roku pokryto dach wieży miedzianą blachą oraz wymieniono obróbki blacharskie i rynny na miedziane.

W 1991 roku rozpoczęto prace przy odgrzybianiu fundamentów kościoła; w następnym roku podczas odkrywania fundamentów części gdzie dawniej znajdowała się kaplica grobowa wykopano miedzianą trumnę.

W kwietniu 1997 r. umieszczono na prezbiterium płytę ozdobną, którą zaprojektował i wykonał Henryk Kułak z Legnicy.

W 2008 roku w ramach rewitalizacji chocianowskiego rynku wykonano nową elewację oraz nowe pokrycie dachowe.



Zbigniew Machoń 07.10.2010 r.



Plan kościoła - rys. Dagmara Hałabura 2008 r.


1. Kościół z kaplicą grobową - zaznaczoną czerwoną linią. Fot. Hugo Hearttwig 1896r.


2. Wnętrze kościoła ok. 1910 r.


3. Kościół ok. 1920 r.


4. Ołtarz w 1958 r.


5. Ołtarz w 1963 r.


6. 1974 r.


7. 1974 r.


8. 1975 r.


9. 1975 r.


10. 1977 r.


11. 1977 r.


12. Fot. Jan Tomczyk 2005 r.


13. Fot. Jan Tomczyk 2005 r.


14. Organy fot. Jan Tomczyk


15. Chrzcielnica z 1585 roku fot. Jan Tomczyk


16. Fot. Jan Tomczyk 2001 r.


17. Fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


18. Wejście do wieży fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


19. Żaluzje nad zegarem fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


20. Fragment dachu fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


21. Tarcza zegarowa fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


22. Fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


23. Fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


24. Fot. Zbigniew Machoń 2008 r.


25. Drzwi wejściowe do wieży na wysokości stropu kościoła fot. Zbigniew Machoń 2008 r.


26. Fragment wieży fot. Zbigniew Machoń 2008 r.


27. Połączenie wieży z kościołem fot. Zbigniew Machoń 2008 r.


28. Fot. Zbigniew Machoń 2008 r.


29. Fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


30. Obciążniki zegarowe w wieży fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


31. Mechanizm zegarowy fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


32. Fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


33. Mechanizm elektrycznego dzwonu fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


34. Dzwon z 1767 r. fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


35. Dzwon z 1767 r. fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


36. Żaluzje nad tarczą zegarową fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


37. Fot. Zbigniew Machoń 2007 r.


38. Fot. Zbigniew Machoń 2009 r.


39. Fot. Zbigniew Machoń 2009 r.


40. Fot. Zbigniew Machoń 2009 r.


41. Fot. Zbigniew Machoń 2009 r.


42. Fasada południowa z zegarem słonecznym fot. Zbigniew Machoń 2010 r.


43. Fot. Janusz Lech 2009 r.

Zdjęcia numer: 5, 6, 7, 8, 9, 10 i 11 pochodzą z pracy magisterskiej Anny Piotrowskiej "Parafia pw. Wniebowzięcia NMP w Chocianowie w latach 1945-2001" Zielona Góra 2003.


Zbigniew Machoń



POWRÓT